Babilər Hərəkatı

Həzrət Babın müjdəsinin bəyanı İranda hətta təxminən iki min il əvvəl Müqəddəs Torpaqda İsa Məsihin gəlişini müşayiət edən hadisələrdən daha şiddətli bir iğtişaş yaratdı. 1845-ci ildən 1847-ci ilədək ehtiraslı bir axtarış bütün ölkəni bürüdü. Saysız-hesabsız qruplar Həzrət Babın ardıcıllarının sübutlarına heyrətlə qulaq asırdılar. Onların yaydıqları prinsiplər, meyarlar və qanunlar cəmiyyətin bütün strukturunu sual altına alırdı. Onun Müjdəsindən ilhamlanaraq, minlərlə insan Onun təlimlərini qəbul etdilər və babi kimi tanındılar. Onların üzləşdikləri və hakimiyət tərəfindən qorxu və paxıllıqdan qaynaqlanan şiddətli müxalifətə baxmayaraq, Həzrət Babın ardıcıllarını saran sədaqət din xadimlərinə, tacirlər zümrəsinə və cəmiyyətin yüksək dairələrinə də yayıldı. Əmri qəbul etməsi ən az gözlənilənlər arasında ləqəbi Vahid olan parlaq bir ilahiyyatçı da vardı. Vahid şahın etibarlı məsləhətçisi kimi, ölkəsini bürümüş hərəkat barədə ilk əldən düzgün məlumat almaq istəyən şahın adından Həzrət Babı istintaq etmək üçün göndərilmişdi. Vahidin Həzrət Baba iman gətirməsini eşidən şah Həzrət Babı dərhal Tehrana gətirmək əmrini verdi. Şahın da Həzrət Babın təsiri altına düşəcəyi təqdirdə öz məqamının birdəfəlik çökəcəyindən qorxan Baş Nazir bunun yerinə əmr verdi ki, Onu Türkiyə ilə sərhəddə ucqar Maku Qalasında zindana salsınlar. Bunun üçün şaha belə bir bəhanə gətirdi ki, Həzrət Babın paytaxta gəlməsi böyük bədbəxtlik və hərc-mərclik yaradardı.

Mirzə Hüseyn Əli Həzrət Babın Əmrini qəbul edən ən görkəmli Şəxsiyyət zəngin bir vəzirin oğlu idi. Mirzə Hüseyn Əli şahın sarayında vəzifədən imtina edib məzlum və yoxsulların qayğısına qalan böyük hörmət sahibi, əsilzadə bir gənc idi. Bir gün, Həzrət Baba ilk iman gətirmiş şəxs Molla Hüseyn Ağasının göstərişi ilə Onun müjdəsinə xüsusi həssas olacaq bir məşhur Şəxsi axtarmaq üçün Tehrana gəldi. Mirzə Hüseyn Əli Həzrət Babdan aldığı məktuba dərhal cavab verdi. Bu məktubda O, İlahi Vəhyin xüsusiyyətini etiraf etdi. “Kim ki Qurana inanır,” O bəyan etdi, “və onun İlahi mənşəyini qəbul edir, lakin bir anlıq da olsa, bu ürək titrədici sözlərin eyni dirildici güclə dolmuş olması barədə tərəddüd edir, o, heç şübhəsiz, öz mühakiməsində yanlışlığa düşmüş və insaf yolundan çıxmışdır.”

Həzrət Babın Həzrət Bəhaullaha ünvanlanmış Lövhünün surəti

Hərçənd Onlar heç vaxt görüşməmişdilər, Həzrət Bab bilirdi ki, Mirzə Hüseyn Əli “Allahın Zahir edəcəyi Kəs”, gəlişini Babın müjdələdiyi İlahi Tərbiyəçidir. Mirzə Hüseyn Əliyə Bəhaullah adını məhz Həzrət Bab vermişdi ki, O, bu adla da bütün dünyada tanınır.

Tarixi Müşavirə

Həzrət Bab İranın şimalında zindanda ikən, Onun Əmri ölkə boyu yayılmaqda davam etdi. 1848-ci ilin iyun ayında Onun ardıcıllarının böyük bir qrupu Bədəşt kəndində toplaşdılar. Həzrət Bəhaullahın təşkil etdiyi bu toplantı bu hərəkatın tarixində həlledici bir an olmalı idi. Orada onlar öz hərəkatlarının nə uğrunda mübarizə aparması, qalxan müxalifət qarşısında öz məqsədlərinə necə çatmaları və Həzrət Babı necə azad etmək barədə müzakirə etdilər. Məhz Bədəştdə onlar başa düşdülər ki, Həzrət Babın missiyası keçmişin dini və sosial adət-ənənələrindən qəfil, birdəfəlik və kəskin ayrılmanı təmsil edir.

Burada olanların arasında şairə Tahirə də vardı. Müşavirə Həzrət Babın müjdəsinin mənalarının onun tərəfindən verilən aydın izahatı ilə həyəcana gəlirdi. O elan etdi ki, Həzrət Bab Allahın uzun zamandan bəri gözlənilən Elçisi və yeni və müstəqil bir dinin banisidir. Bunu nümayiş etdirmək üçün o, toplantıların birinə müsəlman adət-ənənəsinin tələb etdiyi çadranı örtməmiş gəldi. Babilər arasında ən mühafizəkar olanlardan bəziləri üçün onun hərəkəti kəskin bir iman sınağı oldu və bu hadisə barədə xəbər müsəlman din xadimlərinin düşmənçiliklərini daha da artırdı.

İran Boyu Hərc-mərcliklər

Bədəşt müşavirəsindən sonra, 300-ə yaxın babi, Mazandaran vilayətində tək dayanan Şeyx Təbərsi məqbərəsinin ətrafında tez bir zamanda tikdikləri kiçik bir düşərgədə mühasirəyə alındıqlarını gördülər. Vilayət boyunca yürüş edərək Vəd Olunmuş Kəsin gəlişini bəyan edən qrup yerli mollalar tərəfindən kafir elan edildi. Mollalar bir neçə kəndin əhalisini onlara hücum etmək üçün qızışdırdılar. Yeni baş nazir göstəriş verdi ki, babilər məhv edilməlidirlər. Yerli mollaların səylərini dəstəkləmək üçün silahlı qüvvələr göndərildi.

Şeyx Təbərsi məqbərəsinin mühasirəsi Həzrət Babın əleyhdarlarının gözlənilməyən bir alçaqlığı idi. Bir neçə ay ərzində, bir-birinin dalınca bir neçə minlik ordu babiləri məğlub etmək üçün göndərildi. Təlim görməmiş, təchiz olunmamış, “Allahdan məst olmuş” ilk inananlar, din xadimlərindən xeyir-dua almış, dövlətin resurslarının arxa durduğu və insan kütlələri tərəfindən dəstəklənən və koordinasiya olunan ordu qarşısında özlərini qəhrəmancasına müdafiə etdilər.

Nəhayət babilər, aclıqdan və üzvlərinin böyük hissəsini, o cümlədən Həzrət Babın birinci həvvarisi olan Molla Hüseyni itirməkdən zəifləyərək və Quranın bir nüsxəsini gətirib ona and içərək onların azad olmalarına söz verən təntənəli bir vədə tovlanaraq təslim oldular.Qaladan çıxan kimi, onların üzərinə hücum edildi. Çoxları dərhal öldürüldü, bir hissəsi əsir alındı və onlara ölənə qədər işgəncə verildi, sağ qalanların isə əmlakı talan olundu və özləri isə kölə kimi satıldı.

Daha iki böyük yer eyni mənzərəyə şahid oldu. Neyriz və Zəncanda hökumətin silahlı qüvvələri azğınlaşmış qaragüruhun köməyinə gəldi. Neyrizdə hətta Vahid kimi görkəmli bir şəxsin rəhbərliyi yerli hökumətin və onların qızışdırdıqları qaragüruhun qəzəbini sakitləşdirə bilmədi. Mühasirəyə alınmış babilərin sığındıqları kiçik qala alındıqdan sonra baş verən qətliyamda Vahid həlak oldu. Təbərsidə olduğu kimi, Neyrizdə də babilərin təslimi Quranın bir nüsxəsi üzərində imzalanmış və möhürlənmiş saxta sülh və dostluq əhdnaməsi ilə təmin olundu. Bundan qısa bir vaxt sonra məhbusları vəhşicəsinə qətlə yetirdilər.

Sarsıdıcı Zərbə

Baş Nazir Əmir Kəbir bu iğtişaşı düz ürəyindən vurmaqda qətiyyətli idi. Həzrət Babı Təbrizə apardılar və orada nüfuzlu üləmalardan istədilər ki, bu işə mülki qanunla deyil, dini qanunlar əsasında qərar versinlər. Baş Nazirin gözlədiyi kimi, üləmalar bidət ittihamı əsasında rəsmi ölüm hökmünün imzalanmasında çox cəld bir əməkdaşlıq göstərdilər. Həzrət Bab 9 iyul 1850-ci ildə qeyri-adi bir şəraitdə camaat qarşısında güllələndi.

Dinin məşhur tərəfdarlarının qəddarcasına öldürülmələrindən çox keçməmiş Həzrət Babın edam edilməsi babilər üçün sarsıdıcı bir zərbə idi. Bu hadisə, icmanı, yalnızbaşına gələn və getdikcə artan təqiblərə davam gətirmək üçün deyil, həm də, Həzrət Babın öyrətdiyi davranış meyarlarının bütövlüyünü saxlamaq üçün ehtiyacı olduğu rəhbərlikdən məhrum etdi..

Təbriz, İran Azərbaycanı, 1890

Babilər davamlı olaraq vurğulayırdılar ki, onların yeganə qayğısı Həzrət Babın nazil etdiyi yeni ruhani və sosial təlimləri yaymaqdır. Eyni zamanda, onlar inanırdılar ki, özlərini və ailələrini qəddarlığa yol vermədən müdafiə etməyə hər cür haqları vardır. Bunu öncədən bilmək olardı ki, Həzrət Babın müjdəsini başa düşənlərin istiqamətləndirici əlləri bu cür qəddar zülmlə kəsildiyindən, babilər arasında səbatsız ünsürlər ilkin intizamı saxlaya bilməyəcəkdilər. İki babinin 15 Avgust 1852-ci ildə şaha atəş açması bunun belə olmasını sübut etdi. Şaha ciddi bir zərər toxunmadı, çünki tapança quş qırması ilə doldurulmuşdu; lakin şahın həyatına qəsd cəhdi ölkədə indiyə kimi görünməmiş bir miqyasda təqib dalğasının qalxmasına rəvac verdi. Minlərlə kişi, qadın və uşaq vəhşətli bir şəraitdə qəddarlıqla qətlə yetirildilər. “Dindən dönmüşlərin malları müsadirə olunmalı” əmrini eşitdikdə, çoxlu yerli məmurlar Həzrət Babın ardıcıllarının “ovlanmasına” qoşuldular. Tehranda müxtəlif zümrələrdən olan adamlar –çörəkçilər, qəssablar, dülgərlər və digərləri – babiləri qrup halında tutur və ən qəddar işgəncə forması tapmaqda bir-birləri ilə yarışırdılar.

Həzrət Babın ardıcıllarının başına gətirilən acı təqiblər, Onun ruhlandırdığı təkanverici şücaət hərəkətləri, Onun Özünün dəfedilməz cazibəsi və parlaqlığı barədə çoxlu tarixçilər, şərhçilər və şahidlər yazmışlar. Yeni təqib dalğaları qətiyyətli və açıq fikirli Tahirəni susdurmaq istəyənləri də cürətləndirdi. Bununla belə, ölümə məhkum edildiyini eşidəndə, deyilənə görə Tahirə onu həbs edənə deyib: “Siz məni istədiyiniz kimi öldürə bilərsiniz, lakin qadınların azadlığını (emansipasiyasını) heç vaxt saxlaya bilməzsiniz.”

Babi Zühur Dövrünün Sonu

Qısa bir dövrdə, bütün İran tüğyan edən sosial dəyişiklik astanasında asılıb qalmışdı. Bunun baş verməməsi dini və siyasi liderlərin müdaxiləsinin nəticəsi idi. Onlar Həzrət Babın onlara verilmiş səlahiyyətlər üçün təhlükə yaradacağından qorxurdular.

Həzrət Babın Mesajını rədd etmək və Onun təsirinin qarşısını almaqdan ötrü bu rəhbərlər dinin özü qədər qədim olan köhnə üsuldan istifadə etdilər. Fariseylərin 1800 il öncə İsa Məsihi onların gözlədikləri vəd olunmuş Messiyanın zühur edəcəyi kimi ortaya çıxmamasına əsaslanaraq rədd etdikləri kimi, Həzrət Babın zamanında da hakim dini zümrə nəinki öz hakimiyyətindən, həm də Vəd Olunmuşun zühurunu müşayiət edəcək gözlənilən əlamətlərin və peyğəmbərliklərin hərfi şərhlərindən yapışmışdı.

Həzrət Bab Öz Yazılarında bir çox belə peyğəmbərlikləri rəmzi mənada şərh etmişdi. Şiə müsəlmanlar inanırlar ki, dünya sıxıntı içində olanda, İmam Mehdi və ya Qaim qeybdən zühur edəcək, dünyanın fəlakətli sonundan və məhşər günündən öncə yer üzündə həqiqi dini bərqərar edəcək. Həzrət Bab təsdiq etdi ki, O, İmamın rəmzi qayıdışıdır, Onun fiziki olaraq yenidən peyda olması deyil. O öyrətdi ki, “Qiyamət”, “Məşhər”, “cənnət,” “cəhənnəm” kimi zamanın sonuna aid istilahlar da metaforalardır, təşbehlərdir. Onun Zühuru ilə qiyamət dövrü başlamışdır. Qadınların və kasıbların mövqelərinin yüksəldilməsində israrlı olması və cəmiyyətin ruhani və əxlaqi islahatlarına çağırışı ilə Həzrət Bab keçmişin Peyğəmbərləri ilə bir sırada dayandı.

Həzrət Babın ardıcılları sınmışdılar və tükənmişdilər, bütün resurslardan və rəhbərlərinin məsləhətlərindən məhrum qalmışdılar. Lakin onların fədakarlıqları əbəs deyildi. Keçmişin o uzaq gələcəyə (o zaman ki, “yer üzü Rəbbin cəlalı ilə dolacaq"-dı) ancaq baxa biləcək müdriklərindən fərqli olaraq, Həzrət Bab – Özünün məhz zühuru ilə - “Allahın Günü”nün doğmasını göstərdi və Həzrət Bəhaullahın vasitəsilə üzə çıxacaq daha əzəmətli bir Zühur üçün meydan hazırladı.

Bəhailər Nəyə İnanır?

Həzrət Babın Həyatı

Babilər Hərəkatı

Həzrət Babın Məqamı

Həzrət Babın Yazıları